Ondernemen en bedrijfsfinanciering

Als je het nieuws mag geloven is de financiële kredietcrisis van 2008 nu wel voorbij. De banken zijn gered, multinationale ondernemingen maken weer recordwinsten, de economie groeit , het begrotingstekort is minimaal , de werkeloosheid is historisch laag etc. etc. Toch is er denk ik geen sprake van terug naar hoe het was. Er is wel degelijk iets blijvend veranderd en zal er nog veel meer gaan veranderen in werk, inkomen, ondernemen, lenen en financieren. 

Recent zag ik een vergadering van de overheidscommissie ondernemen en bedrijfsfinanciering in gesprek met de nieuwe staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat, mevrouw Mona Keijzer over ondernemen en bedrijfsfinanciering. Ter sprake kwam dat het aanwezige geld inmiddels “tegen de plinten omhoog klotst”. Banken krijgen goedkoop geld van de Europese Centrale Bank met de bedoeling dit weer door te lenen. Dit lijkt niet helemaal te lukken en het geld komt niet grotendeels op de plaats waarvoor het voor bedoeld is geweest, werk en inkomen. Voor bedrijven qua omvang tussen het Mkb en de hele grote bedrijven is het wel weer makkelijker geworden om krediet te krijgen.  Dit geld wordt echter merendeels gebruikt om weer overnames te financieren, reorganiseren, dividend uit te keren aan aandeelhouders en inkoop van eigen aandelen waardoor de beloning aan eigen bestuurders weer flink stijgt omdat zij vaak een beloning in aandelen en opties krijgen. Ook de banken zelf gebruiken dit geld om de winst te verhogen door geen of een extreem lage rente op spaargeld van spaarders te geven, zij krijgen immers al goedkoop geld van de ECB. ING heeft over 2017 een winst van bijna € 5 miljard en keert hiervan de helft uit als dividend aan aandeelhouders. Beter zou toch zijn dit te investeren in Fintech, opleiding en omscholing personeel en het versterken van het eigen vermogen voor de volgende (grotere) financiële crisis?

Kind van de rekening lijken kleine en midden Mkb bedrijven te zijn en jonge en oudere werknemers. Financiering in dit gedeelte van het Mkb is op zijn minst problematisch te noemen omdat banken dit niet meer (te duur) of zonder risico willen financieren en op de arbeidsmarkt is er voor jongeren geen vast dienstverband meer mogelijk waardoor financiering met een hypotheek van een eigen woning onmogelijk is en oudere werknemers worden ontslagen als gevolg van reorganiseren, automatiseren en robotiseren. 

Een duidelijk taak en uitdaging voor de staatssecretaris van Economische zaken?  Nederland daalde immers ook in het Doing-Business-Report 2018 van de Wereldbank van plaats 28 naar 32.

Helaas, in de genoemde vergadering hoorde ik de staatssecretaris in antwoord op de vragen van Kamerleden hierover alleen maar verwijzen naar de goede berichten van het CBS over de economie en de (evaluatie van) bestaande regelingen of de gedragscode van banken om bij niet klein zakelijk financieren door te verwijzen (als dit overigens naar het oordeel van de bank in het belang van de aanvrager is).

De in de commissie genoemde alternatieven van de staatsecretaris zijn Qredits en de financieringsinstrumenten;

• Rijksdienst voor ondernemers
• Het project Fink
• De financieringsdesk van de kamer van koophandel
• Financieringsfondsen zoals kredietunies
• Overige “alternatieve” financieringsvormen zoals crowdfunding etc

Op het gebied van de arbeidsmarkt wil de staatsecretaris qua financiering niets gaan doen. Zij weet uit eigen ervaring in de gezondheidszorg wel hoe moeilijk het is aan personeel te komen, maar dat ”ga ik niet doen”.

Andere initiatieven zijn een Fintech agenda? en Invest-NL.

De vorige minister van Economische zaken, de heer Kamp, had al besloten een nationale investeringsbank (zoals overigens al jaren bestaat in andere landen) te gaan oprichten met een kapitaal van 2,5 miljard euro. Het doel van deze bank is om investeringen te “stimuleren op terreinen waar Nederland nu kansen laat liggen”. Ondernemers kunnen bij Invest-NL terecht voor risicokapitaal, garanties, exportkredietverzekeringen en internationale financieringsprogramma’s. Ook moet de bank grote maatschappelijke projecten in binnen-en buitenland helpen ontwikkelen en financieren.

Weer niet echt een regeling voor makkelijkere financiering van werkkapitaal voor “de bakker op de hoek”. Met 2,5 miljard zijn behoorlijk wat rekening-courantkredieten mogelijk van tot € 50.000, waarmee veel kleine MKB-ondernemers geholpen zouden kunnen worden met een impuls voor het midden en kleinbedrijf, personeel en binnensteden en een opvulling van de maatschappelijke taak die banken nu laten liggen.

Wel is er momenteel een pilot van de volksbank (voorheen SNS) voor mkb-kredieten tot € 50.000. De volksbank overweegt in het huidige financieringsgat voor kleine ondernemers te springen. Het genationaliseerde moederbedrijf van SNS, ASN en Regiobank ”omarmt” een oproep van MKB-Nederland aan Minister Wopke Hoekstra van Financiën hiervoor.

MKB-Nederland zegt ‘verontrust’ te zijn over het vele ‘nee’ dat ondernemers uit het midden- en kleinbedrijf van grootbanken te horen krijgen bij kredietaanvragen van maximaal €250.000. De belangenorganisatie meent dat minister Hoekstra er goed aan doet om de keuzemogelijkheden voor mkb’ers uit te breiden via De Volksbank.

De indruk bij mij is wel dat er weinig of geen visie is van het huidige kabinet op het gebied van economie. Het is ook niet gemakkelijk in dit mondiale (bedrijfs)leven en de liberale stelling is vaak dat de overheid alleen de randvoorwaarden moet scheppen maar dat is vaak ook niet zichtbaar. Een beetje meer durf(kapitaal) is wel gewenst anders kunnen we beter het Nederlandse ministerie van Economische zaken (en Klimaat) opheffen en dit alleen verder in Europees verband bespreken.